خداوند در قرآن می فرماید:«به خدا و پیامبر او ایمان آورید و از آنچه شما را در (استفاده از) آن جانشین کرده است، انفاق کنید؛ زیرا کسانی از شما که ایمان آورند و انفاق کنند، پاداش بزرگی خواهند داشت.» نیز در جایی دیگر می فرماید: «در حقیقت، پروردگار است که روزی را برای هر کس از بندگانش که بخواهد، گشایش می دهد یا بر او تنگ می گرداند. هرچه انفاق کنید، عوضش را او می دهد و او بهترین روزی دهندگان است».
همچنین در روایات متعددی، به لزوم احسان وانفاق به عنوان وظیفه اخلاقی و انسانی در جامعه اشاره شده است. برای نمونه، پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله می فرماید: «یکی از حقیقت های ایمان، انفاق کردن در حال تنگ دستی است.» امام علی علیه السلام نیز فرموده است: «شما به انفاق کردن آنچه به دست آورده اید، محتاج ترید تا به دست آوردن آنچه گرد می آورید». ایشان در جایی دیگر می فرماید:«خوشا به حال کسی که زیادی مال خویش را انفاق می کند».
شاعران پارسی زبان با الهام از پیام های آسمانی قرآن کریم و رهنمودهای پیامبران و امامان معصوم، در این زمینه سخن سرایی کرده و احسان، نیکی و داد و دهش را یکی از مضمون های شعر و سخن خود قرار داده اند. در این میان، سعدی شیرازی، شاعر بلندآوازه با تیزبینی خود، شعرهای زیبا و دل نشینی در فضیلت احسان و نیکوکاری سروده که از آن جمله چنین است:
اگر نیکی کردید، به خودتان نیکی می کنید و اگر بدی کردید، به خودتان بدی کرده اید:
اگر بد کنی، چشم نیکی مدار | که هرگز نیارد گز، انگور بار |
نپندارم ای در خزانِ، کِشته جو | که گندم ستانی به وقت درو |
رطب ناورد چوب خرزهره بار | چو تخم افکنی، بر همان چشم دار |
نعمت و مال ماندنی نیست. بنابراین، اکنون که توان داریم، باید با نیکی و احسان، پاداش آخرت را برای خود فراهم کنیم:
کسی کوی دولت ز دنیا ببُرد | که با خود نصیبی به عقبا ببرد |
درون فروماندگان شاد کن | ز روز فروماندگی یاد کن |
نه خواهنده ای بر در دیگران | به شکرانه، خواهنده از در مران |
آدمی باید هنگام توانگری، به فریاد دیگران برسد تا به روز درماندگی، فریادرسی داشته باشد.
تو هرگز رسیدی به فریاد کس | که می خواهی امروز فریادرس؟ |
که بر جان ریشت نهد مرهمی؟ | که دل ها ز ریشت نبالد همی |
سعدی درباره نوع دوستی، نیکی و احسان به یتیمان چه زیبا سروده است:
چو بینی یتیمی سر افکنده پیش | مده بوسه بر روی فرزند خویش |
یتیم ار بگرید، که نازش خرد؟ | و گر خشم گیرد، که بارش برد؟ |
به رحمت بکن آبش از دیده، پاک | به شفقت بیفشانش از چهره، خاک |
اگر سایه ای خود برفت از سرش | تو در سایه خویشتن، پَروَرش |
براهیم تیمی نقل می کند:
در حال طواف خانه خدا بودم که امام صادق علیهالسلام کنارم آمد و فرمود :
«پاداش طواف خانه خدا ، ثبت هزاران ثواب و محو هزاران گناه است . اما آیا می خواهی عملی را برایت بگویم که ثوابی بالاتر از طواف دارد ؟!
همانا ثواب برآوردن حاجت دیگران ، از ده مرتبه طواف خانه خدا بیشتر است.»
منبع:
مستدرک الوسائل ، جلد ۱۲ ، ص ۴۰۷ و جلد ۱۴ ، ص ۱۸۹.
هنوز وقت هست، تا دیر نشده باید فکری کرد ..
سقفی در حال ریختن است ..
مریضی در انتظار درمان و عروسی مشتاق جهیزیه و …
اگر امروز کمک برسانیم موثرتر از فرداست ..
گاهی یک ساعت هم تاخیر جدیای است و فرصتها را میسوزاند ..
گاهی دقیقهها ارزشمندند و کمکها گاهی کوچک به نظر میآیند ..
ولی به لطف خدا زندگی دوباره میبخشند ..
تا دیر نشده کمک رو یاد بگیریم ....
_____________________
امام رضا علیه السلام :
به راستى که بدترین مردم کسى است که یارىاش را ( از مردم ) باز دارد وتنها بخورد و زیر دستش را بزند
(تحف العقول ، ص 472)
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله : «صدقه، بلا را دفع می کند و مؤثرترین داروست. درد و بیماری را چیزی جز دعا و صدقه از بین نمی برد».
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله : «صدقه، هفتاد نوع بلا را دفع می کند».
امام علی علیه السلام : «صدقه، دارویی مؤثر است».
امام محمدباقر علیه السلام : «احسان و صدقه، فقر را می زداید و بر عمر می افزاید و هفتاد مرگ دل خراش را از صاحب خود دور می کند».
امام صادق علیه السلام : «بیماران خود را با صدقه درمان کنید».
«کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می کنند، سپس در پی آنچه انفاق کرده اند، منت و آزاری روانمی دارند، پاداش آنها نزد پروردگارشان محفوظ است و نه ترسی دارند و نه اندوهگین می شوند.» اخلاص در عمل، یکی از مسائل مهم در مورد انفاق کردن است. پیشوایان معصوم علیهم السلام در روایت های بسیاری بر این مطلب تأکید کرده اند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «به یقین، خداوند، صدقه و انفاق کسی را که به فرد باایمانی نیکی کند، سپس او را با سخن آزار دهد یا منتی بر او بگذارد، باطل می کند.» امام علی علیه السلام نیز می فرماید: «بخشندگی، از بزرگواری طبع است و منت نهادن، خوبی را تباه می کند.» امام صادق علیه السلام هم در این باره فرموده است:«منت نهادن، خوبی را از میان می برد».
خداوند در قرآن می فرماید:«آیا نمی دانستند که فقط خداوند است که توبه را از بندگان می پذیرد و صدقات را می گیرد. به درستی که خداوند، توبه پذیر و مهربان است.» همچنین در روایات فراوانی آمده است که صدقه، به طور مستقیم در دست خداوند قرار می گیرد. امام صادق علیه السلام در این باره می فرماید: «چیزی نیست مگر اینکه خداوند برای دریافتن و ثبت آن، مَلِکی را مأمور کرد، جز صدقه که مستقیم در دست خداوند قرار می گیرد.» این امر افزون بر اینکه سبب تشویق صدقه دهنده است، به او تذکر می دهد آن کس که صدقه را دریافت می کند، خداوند است، نه فقیر. پس بر فقیر منت نگذارید و ارزش کار خود را از بین نبرید. با این نگرش که در واقع، خدا، گیرنده صدقات است، فرد، صدقه را با حالت فروتنی و ادب می پردازد. این عمل، درخت نیکوکاری و توجه به دیگران را در وجود او آبیاری می کند، از فاصله های طبقاتی می کاهد و سبب پیشرفت جامعه اسلامی می شود.
«ای کسانی که ایمان آورده اید! از آنچه به شما روزی داده ایم، انفاق کنید، پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروشی است و نه دوستی و نه شفاعت.» در این آیه، خداوند به انفاق اشاره می کند که یکی از وظایف مهم مسلمانان است و سبب ریشه کنی فقر در جامعه و برقراری عدالت اجتماعی و اقتصادی می شود، اشاره می کند. این آیه، مفهوم گسترده ای دارد و انفاق های مالی واجب و مستحب و انفاق های معنوی، مانند دانش گستری را دربرمی گیرد.
بخش دوم آیه که می فرماید: «امروز که توانایی دارید انفاق کنید، پیش از آنکه روزی فرارسد که نه خرید و فروشی در آن است و نه دوستی و شفاعتی»، اشاره به این است که راه های نجات این دنیایی، هیچ کدام در جهان آخرت وجود ندارد. نه توان داد و ستدی هست که سعادت و نجات از عذاب را برای خود بخرید و نه دوستی های مادی این جهان که با سرمایه های خود به دست می آورید، به کارتان می آید. بنابراین، تنها انفاق و نیکوکاری امروز، پس اندازی برای فردای آخرت است.